Hiện tượng kịch mới châu Âu giao thời thế kỷ XIX-XX, và sáng tác của H. Ibsen
Tóm tắt
Trong lịch sử nghệ thuật hiện đại, khái niệm “kịch mới” ám chỉ những thay đổi cơ bản trên sân khấu kịch châu Âu giao thời thế kỉ XIX-XX (những năm 1870-1920). Đây là giai đoạn bùng nổ sự phát triển của khoa học tự nhiên và xã hội - nhân văn, sự mở rộng mạnh mẽ chân trời tri thức hiện đại, những khám phá mới về sinh học, y học và tâm lý học, văn hóa xã hội và nghệ thuật. Chủ nghĩa hiện thực trong sáng tác văn học và các loại hình nghệ thuật khác đạt được nhiều thành tựu trong suốt thế kỉ XIX đã bước sang thời kì phát triển mới theo hai hướng: chủ nghĩa tự nhiên và chủ nghĩa hiện thực mới “hậu kinh điển”. Chủ nghĩa lãng mạn khởi từ chủ nghĩa tình cảm, trải một chặng đường dài, vào thời điểm này dần trở thành nền tảng cho sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa hiện đại (modernism) với nhiều trường phái sáng tác khác nhau đưa ra những tuyên ngôn sáng tác riêng của mình, đặc biệt là chủ nghĩa ấn tượng và tượng trưng. Chính môi trường văn hóa biến đổi đa dạng và đầy ắp sự đổi mới sáng tạo này đã tạo bước nhảy vọt về chất của nền kịch châu Âu. Kịch mới hình thành và phát triển, “đẻ nhánh”, có sức lan tỏa và ảnh hướng mạnh mẽ tới nền kịch thế giới thế kỉ XX. Trong đội ngũ hùng hậu các tác gia xuất sắc thuộc dòng kịch mới châu Âu, H. Ibsen nổi bật lên như một đại diện sáng giá nhất.
Tài liệu tham khảo
Anikst L.A., Lí luận kịch từ Aristot đến Lessin, (Người dịch: Tất Thắng), NXB. Văn học, 2003.
Аникsт Л. А., Теория драмы на Западе во второй половине XIX века (Lí luận kịch ở phương Tây nửa sau thế kỉ XIX), –M., 1988.
Белый A., Театр и современная драма: Ибсен и Достоевский// Белый А. Символизм как миропонимание (Nhà hát và kịch hiện đại: Ibsen và Dostoevski// Belyu A. Chủ nghĩa tượng trưng như cách hiểu thế giới), М., 1994.
Зингерман Б. И., Очерки истории драмы XX в (Khảo luận lịch sử kịch thế kỉ XX), М., 1979.
Ерошкина Е. В., Хализев В. Е. Финал “Бранда” - К столетию со дня смерти Генрика Ибсена (Cái kết của “Brand” - Nhân kỉ niệm 100 năm ngày mất của Hendrik Ibsen)// Известия РАН. Сер. лит-ры и яз., М., 2006. № 5.
Ибсен, Хенрик. Избранные сочинения [Текст]/ Х. Ибсен (Tuyển tác phẩm [Văn bản]/ H. Ibsen), М.,Л. Гослитиздат, 1958.
Кьеркегор Ш., Страх и трепет (Sợ hãi và lo âu), M. 1993.
Lucas F. I. The Drama of Ibsen and Strindberg (Kịch của Ibsen và Strindberg), L., 1962.
Меркулова М.Г.,Ретроспекция в английской «новой драме» конца XIX– начала XX века: истоки и функционирование. Монография (Hồi cố trong “kịch Mới” của Anh cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX: cội nguồn và chức năng), M. Promechei, 2005.
Меркулова М.Г. Английская новая драма конца XIX - начала XX века: становление национальной модели драматургии (Kịch mới ở Anh cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX: Sự hình thành các mẫu kịch dân tộc), Ж. Филология и культура. 2013, №2(32).
Минский Николай Масимович, Гендрик Ибсен. Его жизнь и деятельность (Hendrik Ibsen. Cuộc đời và hoạt động), Lib.Ru. Класика – 16.2.2018.
McDonald J. The ‘New Drama’ (“Kịch mới”), 1900-1914.- N.Y. : Crove press, 1986. – 203 tr.
ШоуБ. (1891),“Квинтэссенция ибсенизма”. Новая драматурги ческая техника в пьесах Ибсена (“Tinh túy của chủ nghĩa Ibsen”. Kĩ thuật mới trong kịch của Ibsen)/ Пер. с англ. М.Марецкой и Д.Шестакова// Судья и Строитель: Писатели России и Запада о Генрихе Ибсене/ Сост. Б.А.Ерхов; Отв.ред. Ю.Г.Фридштейн. – М.: Рудомино, 2004. – С.109 – 119.
Шоу Б. O драме и театре (Về kịch và sân khấu), под редакцией А. Аникста и Е. Корниловой, Изд. иностранной литературы, М. 1963, 640 стр.,
Юрев A.А. Драматическая поэма “Бранд” Хендрика Ибсена в свете религиозно-философских воззрений Сурена Кикергора (Kịch thơ “Brand” dưới ánh sáng quan điểm tôn giáo-triết học của Kierkegaard), М. 2009.
Юрьев А.А. Начало новой драмы в отражении европейского режиссерского театра// Санкт-петербурская Аказемия Театрального Искусства. Новая драма рубежа XIX-XX веков. Проблематика, поэтика, пути сценического воплошения (Khởi đầu của kịch Mới phản ánh trên sân khấu đạo diễn // Học viện Nghệ thuật sân khấu Sankt-Peteburg. Kịch Mới giao thời thế kỉ XIX-XX. Hệ vấn đề, thi pháp, những cách thức thể hiện trên sân khấu),Изд. Аказемия Театрального Искусства. Санкт-Петербург 2014.
