Tạp chí Nghiên cứu Sân khấu - Điện ảnh

NHỮNG NÉT NỔI BẬT TRONG THI PHÁP VỞ TỲ BÀ KÝ

Tất Thắng — 2025-10-28

Trong kho tàng Hý khúc thời Tống Nguyên, vở "Tỳ bà ký" của Cao Minh là một viên ngọc quý, một cái mốc đánh dấu sự chấn hưng của Nam Hý thời đó; nó có ảnh hưởng đối với sự tiến triển của Hý khúc; nhất là các kịch chủng thuộc hệ Nam Hý. Xét về mặt thi pháp kịch, ta đã thấy rõ Cao Minh là nhà viết kịch cự phách khi mà, từ thế kỷ XIV (khoảng 1359) tức là thời gian cách chúng ta ngót 700 năm, tác giả "Tỳ bà ký" đã rất lão luyện trong việc trình bày, dẫn dắt mối xung đột giữa tính cách và hoàn cảnh trong tác phẩm của mình.

THỦ PHÁP LẶP QUA PHIM CỦA HAI ĐẠO DIỄN VƯƠNG GIA VỆ VÀ HẦU HIẾU HIỀN

Trần Quang Minh — 2025-10-28

Nghiên cứu tập trung khảo sát cách hai nhà làm phim tiêu biểu của điện ảnh Hồng Kông và Đài Loan sử dụng thủ pháp lặp để kiến tạo ngôn ngữ điện ảnh độc đáo. Nghiên cứu phân tích các dạng lặp: lặp hình ảnh, lặp âm thanh, lặp tình huống và lặp cấu trúc để làm nổi bật tính chất trữ tình, gợi cảm xúc và tạo chiều sâu cho không gian điện ảnh, chỉ ra sự khác biệt và tương đồng trong quan niệm về thời gian, ký ức và con người. Nghiên cứu làm sáng tỏ vai trò của thủ pháp lặp trong việc hình thành phong cách và ngôn ngữ điện ảnh đặc thù của hai đạo diễn bậc thầy châu Á.

KHÈN VÀ MÚA KHÈN: HÀNH TRÌNH VĂN HÓA CỦA DÂN TỘC H’MÔNG

Nguyễn Thúy Nga — 2025-10-28

Khèn và múa khèn là hai di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, mang đậm bản sắc văn hóa độc đáo của người H’mông - một cộng đồng dân tộc thiểu số cư trú chủ yếu tại vùng núi cao phía Bắc Việt Nam. Với âm thanh trầm bổng, da diết và hình thức trình diễn độc đáo, khèn không chỉ là nhạc cụ truyền thống mà còn là phương tiện giao tiếp tinh thần, là sứ giả mang theo những thông điệp đầy cảm xúc, chất chứa khát vọng sống, tình yêu, và niềm tin vào tương lai. Múa khèn - nghệ thuật kết hợp nhuần nhuyễn giữa âm nhạc và vận động cơ thể - vừa là hình thức biểu hiện thẩm mỹ vừa là phương tiện gắn kết con người với thiên nhiên, với tổ tiên và cộng đồng. Trong dòng chảy văn hóa đặc sắc của dân tộc H’mông, khèn và múa khèn không chỉ là ký ức văn hóa bản làng, là tiếng vọng từ cội nguồn dân tộc, mà còn là nhịp đập của hiện tại và mạch nguồn hướng tới tương lai, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống trong làn sóng chuyển mình mạnh mẽ của thời đại mới.

DẤU ẤN CỦA KIẾN TRÚC TRONG BỐI CẢNH PHIM THÀNH PHỐ TƯƠNG LAI

Nguyễn Nguyên Vũ — 2025-10-28

Bộ phim “Thành phố tương lai” (“Metropolis”) phát hành năm 1927 do Fritz Lang đạo diễn là một bộ phim tiên phong cho dòng phim khoa học viễn tưởng, đã để lại tác động lâu dài đến thế giới điện ảnh. Bộ phim là một bữa tiệc thị giác với các hiệu ứng đặc biệt. Thiết kế bối cảnh của “Thành phố tương lai” không chỉ thu hút khán giả vào thời điểm phát hành mà còn để lại di sản lâu dài với tương lai của điện ảnh, ảnh hưởng đến nhiều thế hệ làm phim và đặt ra chuẩn mực cho nghệ thuật kể chuyện bằng hình ảnh trong điện ảnh.

NGƯỜI TRẺ XEM CHÈO

Lương Thị Hoàng Thi — 2025-10-28

Đến với sân khấu truyền thống, dường như thế hệ trẻ hôm nay đang vấp phải một “rào cản” vô hình, cái mà chúng ta quy vào sự “đứt gãy thế hệ”. Các bạn trẻ không đến xem sân khấu truyền thống, nhưng lại tiếp nhận yếu tố nghệ thuật truyền thống được thể hiện trong tác phẩm đương đại một cách thật hào hứng. Vậy vấn đề đặt ra là, họ có quay lưng với nghệ thuật truyền thống không? Chúng ta cùng nhau tìm hiểu điều này thông qua một góc nhìn của người trẻ. Hà Lan Chi đã có một cuộc chuyển biến, thay đổi trong hành trình tìm về với sân khấu chèo truyền thống với sự hỗ trợ từ mã gen gia đình và một số nghệ sỹ, nhà nghiên cứu…

CÂY SÁO TRÚC TRONG DÀN NHẠC CHÈO

Phạm Hữu Dực — 2025-10-28

Trong số các nhạc cụ truyền thống, sáo trúc của người Việt chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong dàn nhạc của sân khấu Chèo. Sáo trúc thường được sử dụng để đơn tấu, song tấu hay hòa tấu với một số nhạc cụ cổ truyền trong dàn nhạc Chèo. Vai trò quan trọng nhất của sáo trúc trong dàn nhạc Chèo cổ là gợi hơi, lấy giọng cho hát (nhạc dạo), đệm tòng cho giai điệu hát và hòa tấu cùng dàn nhạc đệm cho hát, hòa nhạc nền cho vai diễn ra trò. Với âm sắc đa dạng, phong phú, sáo trúc luôn giữ vị trí quan trọng, thể hiện rất tốt các cung bậc cảm xúc trong sân khấu Chèo.

MÚA TRONG TRÌNH DIỄN ĐẠI CHÚNG

Đàm Thị Thu Huyền — 2025-10-28

Nghệ thuật múa dân gian, song hành và tổng hoà cùng các làn điệu dân ca, dân nhạc; “chúng bắt tay nhau” cùng sống, tồn tại, phát triển trong các cuộc trình diễn đại chúng. Múa là một trong những thành phần quan trọng hàng đầu làm nên tổng thể ngôn ngữ của các cuộc trình diễn đại chúng. Múa không những nhập cuộc với trình diễn đại chúng ngay từ đầu, mà còn trung thành tuyệt đối với trình diễn đại chúng trong suốt quá trình phát triển của nó, song hành và tương thích cùng hiện thực đời sống.

MỘT SỐ VẤN ĐỀ KỸ THUẬT TRONG NGHỆ THUẬT XIẾC THĂNG BẰNG

Nguyễn Ngọc Vĩnh — 2025-10-28

Yếu tố thăng bằng có mặt trong vật lý đời sống, nó được thăng hoa trong nghệ thuật xiếc. Các nghệ sỹ với kỹ thuật điêu luyện đã tạo nên cảm xúc thẩm mỹ kỳ thú cho người xem ở những khoảnh khắc thực hiện những động tác khó (người thường, bình thường không làm được). Bằng việc mở giới hạn cơ thể, bản lĩnh, người nghệ sỹ xiếc đã cống hiến cho khán giả một bộ môn nghệ thuật kỹ nghệ điêu luyện, chạm đến trái tim người xem bởi bản lĩnh dũng cảm, công phu rèn luyện. Yếu tố thăng bằng đã được nghiên cứu, vận dụng trong rèn luyện và biểu diễn xiếc những năm qua, song nó luôn cần được phát triển, mở ra những biên độ mới, đáp ứng nhu cầu hiện thực và nhu cầu thưởng thức của khán giả.

VỀ ẨN DỤ THỊ GIÁC TRONG PHIM FORREST GUMP

Bùi Kim Quy — 2025-10-28

Ẩn dụ từ lâu đã là một công cụ biểu đạt thiết yếu trong nghệ thuật, không chỉ làm phong phú chiều sâu ý nghĩa của tác phẩm mà còn tạo nên những kết nối tinh tế giữa hình ảnh, biểu tượng và cảm xúc. Trong nghệ thuật kể chuyện điện ảnh, ẩn dụ thị giác là một ngôn ngữ im lặng nhưng đầy uy lực. Bộ phim Forrest Gump của đạo diễn Robert Zemeckis là một trong những bộ phim kinh điển đã sử dụng ẩn dụ thị giác một cách hết sức hiệu quả. Những hình ảnh ẩn dụ này không chỉ làm tăng chiều sâu ngữ nghĩa cho bộ phim mà còn khơi gợi cảm xúc, mời gọi người xem trở thành người đồng tạo ra ý nghĩa. Nhờ vào khả năng gợi cảm này, ẩn dụ giúp nghệ thuật vượt lên khỏi việc chỉ tái hiện hiện thực, trở thành một không gian tinh tế của đối thoại giữa nghệ sĩ và khán giả.

CHUYỂN THỂ LỎNG LẺO TRONG PHIM ĐIỆN ẢNH TIÊN HẮC ÁM

Đặng Thu Anh — 2025-10-28

Quá trình chuyển thể truyện cổ tích Người đẹp ngủ trong rừng thành phim điện ảnh Tiên hắc ám (2014) sử dụng phương pháp chuyển thể lỏng lẻo. Khác với các phiên bản thường thấy trong những tác phẩm chuyển thể từ truyện cổ tích trước đó của Disney, Tiên hắc ám không chỉ tái dựng mà còn làm mới hoàn toàn câu chuyện gốc từ góc nhìn của nhân vật phản diện, thay đổi sâu sắc cấu trúc cốt truyện, tính cách nhân vật, không gian và thời gian. Thông qua phân tích cụ thể, bài viết làm rõ cách các nhà làm phim tạo ra một tác phẩm độc lập, phản ánh các giá trị hiện đại mà vẫn giữ được những điểm đặc trưng của truyện cổ tích.